Anocht ag 10in ar TG4 craolfar an chéad chlár sa tsraith nua ‘Mná an Cheoil’, a dhéanann ceiliúradh ar theacht chun cinn na mban i saol an cheoil thraidisiúnta.
Sa tsraith 6 chuid seo, a léirigh Sonas Productions, tugtar léargas ar oidhreacht na mban sa cheol traidisiúnta a bhaineann le sé uirlis cheoil ar leith.
Trà shúile cheoltóirà mná ár linne a insÃtear an scéal seo agus beidh scoth an cheoil le cloisteáil uathu.
Ina measc siúd a bheidh i mbun ceoil agus cainte, beidh Brighid Nà Ghabhra, as Gleann Cholm Cille i nDún na nGall, sárbhoscadóir atá i mbun ceoil ó 1930; mná Macalla (thÃos), Aoife agus Deirdre Granville, fifeadóirà an Daingin; Muireann Nic Amhlaidh, Máiread Nà Mhaonaigh, Edel Fox, na deirfiúracha ceolmhara Louise agus Michelle Mulcahy (thuas) agus go leor leor eile!
Sa lá atá inniu, tá cleachtadh againn ar mhná a fheiceáil ar an stáitse ach léirÃtear sa tsraith seo nach amhlaidh a bhà i gcónaÃ.
Déantar scagadh ar na cúiseanna nach raibh mná chomh feiceálach sin i saol an cheoil agus léirÃtear gur éirigh le corrbhean briseadh trÃd a dhéanamh.
InsÃtear scéal leithéidàRose Mooney, an t-aon bhanchruitire i measc na bhfear ag Féile na gCruitirà Bhéal Feirste 1792; Bridget Kenny, ‘BanrÃon na bhFidléirÃ’, a raibh a hainm in airde ag tús an chéid seo caite; agus Ann ‘Ma’ McNulty, ceann feadhna The McNulty Family, banna a bhain clú agus cáil amach i Meiriceá sna 1930Ã.
Scéal mhná na cruite atá faoi chaibidil sa chéad chlár.
Is spéisiúil gur uirlis à an chruit a samhlaÃodh le fir ba mhó in aimsir na n-uaisle Gaelacha ach gur tháinig athrú ar an scéal ó d’éag an traidisiún cruitireachta.
LéirÃtear sa chlár seo an ról ceannródaÃoch a bhà ag mná ar nós RóisÃn Uà Thuama, MáirÃn Feiritéar agus Gráinne Yeats san athbheochan a rinneadh ar an uirlis sna 50à agus cluintear ceol ó chruitirà den scoth sa lá inniu, amhail Michelle Mulcahy, Laoise Kelly, Elaine Hogan, AibhlÃn McCrann agus nÃos mó.
BÃgà ag súil le scoth an cheoil ó thús deiridh… na mná abú!
Déanfar clár #1 a chraoladh arÃs Déardaoin seo chugainn ag 8in ar TG4.Â