Is ar an gceoltóir aitheanta John Beag Ó Flatharta a bhronnfar Gradam RTÉ Raidió na Gaeltachta i mbliana. Bronnfar an gradam mar chomhartha ómóis agus aitheantais d’fhear Leitir Mealláin as a shaothar ar son na teanga agus ar son phobal na Gaeilge agus na Gaeltachta ag Oireachtas na Samhna i gCill Airne anocht.
Tá a cháil amuigh ar John Beag mar amhránaí, ceoltóir, file, agus fear bád. Chuaigh sé ar imirce go Sasana sna 1970idí agus ba ann a thosaigh sé ag casadh ceoil. Sna hochtóidí a bhunaigh sé féin agus a leathbhádóir Pádraig Ó Lochlainn an banna ceoil ‘Na hAncairí’, banna ceoil a thuill clú agus cáil i measc na nGael – muintir Chonamara go mór mór.
Bhí an-tóir go deo ag mhuintir a áite dúchais ar an stíl nua amhránaíochta a d’fhorbair sé, ar meascán í den sean-nós agus den cheol tíre a bhí, agus atá, go mór i réim in iar-Chonnachta. Ba é féin a chum cuid de na hamhráin a chan sé ach ba iad na cumadóirí móra Tom a’ tSeoighe, Tomás Rua Mac Con Iomaire, Eddie Bheairtle Ó Conghaile agus Ciarán Ó Fátharta a chum cuid de na hamhráin ba mhó a bhí aige. Is é Ciarán Ó Fátharta féin a bhronnfaidh an gradam speisialta air le linn Chorn Uí Riada san INEC anocht.
In 1980 a casadh ceol de chuid John Beag ar RTÉ Raidió na Gaeltachta den chéad uair – ba é sin an t-amhrán ‘Amhrán na Seoighe’. Is iad na téamaí mór atá tábhachtach do phobal Chonamara is mó is ábhar dá chuid amhrán – an deoraíocht, an fharraige, agus ar ndóigh cúrsaí grá agus cairdis. Tá ocht gcinn d’albaim curtha amach aige i gcaitheamh na mblianta, Roots n’ Raithneach an ceann is deireanaí acu sin (2020).
Dúirt John Beag in agallamh a thug sé don chlár Iris Aniar inné go dtugann an tacaíocht a thugann RnaG, agus tóir na n-éisteoirí ar a chuid amhrán, “an-uchtach agus spreagadh” dó.
“Sin é a chuireann iallach ormsa agus mo leithéidse amhráin nua a chuartú agus a chumadh agus a chóiriú chúns a theastóidh siad, agus chúns atá mé in ann agus sláintiúil lena dhéanamh agus an glór fágtha agam. Is iad na héisteoirí a chuirfidh iallach ort é sin a dhéanamh. Beidh fonn ort é a dhéanamh mar tá a fhios agat go bhfuil an t-éileamh ann,” a dúirt sé le Máire-Bríd Ní Chualáin linn an chláir speisialta a craoladh as Cill Airne inné.
Dúirt Ceannaire Raidió na Gaeltachta, Gearóid Mac Donncha, nach bhfuil “aon cheist faoi” ach go bhfuil John Beag ar dhuine de na ceoltóirí Gaeltachta is tábhachtaí.
“Níl aon cheist faoi ach go bhfuil John Beag Ó Flatharta ar dhuine de na ceoltóirí agus na hamhránaithe Gaeltachta is tábhachtaí a chuaigh ar stáitse agus a chas i nGaeilge riamh. Laoch pobal é John, fear atá bródúil as an teanga, as a phobal, as a chultúr agus an áit as ar fáisceadh é. Chuir sé amhráin ó chumadóirí ar nós Tom a’ tSeoighe, Ciarán Ó Fatharta, agus daoine eile nach iad i lár an aonaigh, amhráin a léirigh saol agus scéalta mhuintir Chonamara, amhráin a thuill meas agus ómóß dó i measc na muintir sin.
“Is máistir ar cheird na hamhránaíochta é, agus tá sé léirithe aige le roinnt blianta anuas go bhfuil bua na cumadóireachta aige freisin, agus cén t-iontas,” a dúirt Gearóid.
