Tá Liam Mac Cóil ar dhuine de na húdair is cumasaí in Éirinn i láthair na huaire agus tá an t-ádh orainne Gaeil gur inár dteanga bhinn féin a shaothraíonn sé. Foilsíodh Bealach na Spáinneach an mhí seo, an tríú leabhar agus an leabhar deireanach i ‘Sraith Lúcáis Uí Bhriain’, nó ‘Tríológ na Litreach’, agus cuirtear críoch bhríomhar, lán fuinnimh le heachtraíocht Lúcáis ann.
Chuir muid aithne ar dtús ar an mBrianach in An Litir agus é ina scoláire ar coláiste i nGaillimh. Maraíodh a athair agus a uncail nuair a briseadh na Gaeil ag Cionn tSáile agus tá a dtaoiseach Aodh Mór Ó Néill imithe thar sáile chun na Róimhe. Déagóir soineanta aislingeach é Lúcás an uair sin, agus go leor cainte ann i measc a chairde faoi fhilleadh Uí Néill ar Éirinn agus fuascailt na nGael ó lámh láidir na Sasanach atá ag síneadh siar ó Bhaile Átha Cliath.
Sa dara leabhar sa tsraith, I dTír Strainséartha, tá Lúcás ar a bhealach chun na Fraince agus litir thábhachtach don Niallach ina ghlac aige. Cuirtear ar mhalairt slí é agus tagann sé i dtír in iarthar Shasana. As sin déanann sé a bhealach ó dheas go Beer, gníomhairí agus spiairí Shasana ar a thóir ar feadh an bhealaigh, agus éalaíonn amach ar Mhuir nIocht i dtreo na Fraince.
Is ansin a fhaigheann muid é ag tús an leabhair seo, agus an scéal á leanacht ar aghaidh in Bealach na Spáinneach gan sos ná staonadh ó leathanach deireanach I dTír Strainséartha. Tá mé an-sásta gur bheartaigh mé an scéal a athléamh sular thug mé faoin leabhar nua seo, agus mholfainn do dhuine ar bith nár léigh é ó foilsíodh an dara leabhar in 2014 an t-athléamh céanna a dhéanamh.
Tá os cionn 600 leathanach sa tríú leabhar, an cló i bhfad níos lú ná mar a bhí sa chéad phéire, agus an leagan amach athraithe sa gcaoi is go bhfuiltear in ann níos mó focal fós a bhrú isteach in aon leathanach amháin. Luaigh Liam Mac Cóil in agallamh tamall de bhlianta ó shin nach raibh sé cinnte cé acu tríológ nó teitrealóg a dhéanfadh sé de scéal Lúcáis — d’fhéadfaí a rá gur fhreastail sé ar an dá thrá agus chuir dhá leabhar in aon cheann amháin anseo.
Ní haon cháineadh é sin áfach, agus tá méid agus toirt an leabhair seo ag teacht lena leithéid i dteangacha eile an domhain. Go deimhin, ba bhreá leabhair chomh tiubh céanna leis a fheiceáil níos minice ar leabhragáin Ghaeilge.
Ropann an scéal ar luas lasrach ó bhailte ciúine tuaithe go cathracha glórmhara na hEorpa, agus cor agus casadh sa scéal gach ré caibidil. Is máistir ar an gceird é Liam Mac Cóil a thugann an léitheoir go héasca siar go tús an 17ú hAois agus radhairc, bolaithe agus fuaimeanna Eoraip na linne á gcur i láthair go cruinn paiteanta aige.
Is é Lúcás príomhcharachtar an scéil, ar ndóigh, agus is airsean a dhírítear den chuid is mó, cé is moite de chorrleathanach atá dírithe ar an scéalaí féin, cara le Lúcás an Dualtach Mac Fhirbhisigh. Ach tá cliar leathan carachtar ann atá chomh spéisiúil céanna leis an nGaillmheach óg, agus a ndéantar forbairt thuisceanach orthu ó thús deireadh an leabhair.
Tá an fhorbairt seo carachtair ar cheann de bhuanna móra an leabhair. Ní hé an Lúcás céanna é atá sa leabhar seo agus a leag a chois ar an Bonaventura agus í ag déanamh ar Bhriostó sa chéad leabhar. Tá sé tar éis dul in inmhe, ní hamháin mar phionsóir agus mar eachtraí, ach mar dhuine freisin. Scoláire óg soineanta ab ea é agus é i rang pionsóireachta Jacques i nGaillimh — fear fásta glic agus trodaí cumasach atá ag déanamh a bhealaigh trasna na hEorpa in Bealach na Spáinneach.
Is minic nach n-éiríonn le húdar an bheocht a bhí i dtríológ ag an tús a choinneáil ag imeacht go deireadh na sraithe, ach ní duine de na húdair sin Liam Mac Cóil. Coinneoidh an leabhar seo greim docht daingean ar an léitheoir agus cuirfidh preab ina chroí ó thús deireadh.
Má choinnigh tú le Lúcás chomh fada le Beer Shasana in I dTír Strainséartha, is fiú go mór coinneáil leis trasna na hEorpa san eagrán seo, agus murar léigh tú An Litir go fóill — tapaigh anois an deis agus bí buíoch nach mbeidh fanacht deich mbliana ort le deireadh an scéil a fháil!
