D’fhógair an teach foilsitheoireachta Barzaz ag an deireadh seachtaine go bhfuil athphriontáil déanta acu ar Madame Lazare, an chéad úrscéal a d’fhoilsigh siad in 2021. Spreag an fógra sin mé le rud a dhéanamh ba cheart dom a dhéanamh na míonna fada ó shin – léirmheas ar leabhar Thaidhg Uí Dhonnagáin a scríobh.
Is é Tadhg ceann feadhna an chomhlachta Futa Fata, máthairchomhlacht Barzaz, agus tá aithne mhaith ag lucht léitheoireachta na Gaeilge air mar fhoilsitheoir, údar do pháistí, amhránaí, agus go leor eile. Scríobh sé an leabhar neamhfhicsin Mise Raiftearaí: An Fíodóir Focal in 2015, ach ba é Madame Lazare, a foilsíodh i mí Mheán Fómhair an chéad úrscéal do dhaoine fásta óna pheann. Tús an-láidir do Barzaz é an chéad leabhar seo uaidh.
Ní minic a fhanaim i mo shui go deireanach san oíche le fáil amach céard a tharlóidh in úrscéal Gaeilge, ach choinnigh Tadhg an mhistéir ag imeacht go ceann scríbe, rud a choinnigh mise ag iompú na leathanach agus orlach na coinnle á dhó.
Titeann imeachtaí Madame Lazare amach i gcúpla amlíne agus i gcúpla áit ó thús deireadh an scéil. D’fhéadfadh a leithéid de chur chuige mearbhall a chur ar léitheoir ach d’éirigh le Mac Dhonnagáin na snáithe éagsúla den scéal a fhorbairt go snasta, iad a choinneáil óna chéile nuair ba ghá, agus iad a shníomh go fite fuaite lena chéile sa deireadh.
Fear ildánach agus éirimiúil é Tadhg agus ní fhágfaidh sé rud ar bith leathdhéanta. Tá an tréith sin le feiceáil sa taighde críochnúil a rinne sé agus an leabhar á scríobh aige – idir an cur síos ar shaol Árann aimsir Bhailiúchán na Scol, shearmanais agus gnásanna na nGiúdach, shaol an aistritheora in institiúidí an Aontais Eorpaigh, agus an saol mar atá agus mar a bhí in Paris na Fraince le tríocha bliain anuas.
Is annamh a bhíonn príomhcharachtair i leabhar Gaeilge nach Éireannaigh iad ach, cé go bhfuil roinnt mhaith Éireannach sa scéal seo, is cinnte gur leabhar ‘Eorpach’ Gaeilge é seo seachas leabhar a bhaineann go sonrach linn féin. Is maith liom gur chaith Tadhg a eangach níos faide i gcéin agus go bhfuil spléachadh ar chultúir eile na Mór-Roinne le fáil sa leabhar seo. D’fhoilsigh Barzaz leagan Gaeilge den leabhar Khalil go gairid i ndiaidh Madame Lazare, leabhar eile atá fréamhaithe go domhain in ithir na Mór-Roinne. Tá súil agam go leanfaidh an teach nua foilsitheoireachta ar aghaidh ag cur an tsaoil níos leithne seo os ár gcomhair.
Is carachtair láidre doimhne iad pearsana Madame Lazare, daoine a bhfuil a scéal spéisiúil féin ag chuile dhuine acu, tá an cur síos a dhéanann Tadhg ar láithreacha éagsúla an scéil – go mór mór na radhairc in Árainn – glé beoga, agus ropann an scéal féin ar aghaidh ar luas deas sciobtha.
Má tá locht ar bith ar an scéal féin, déarfainn go ndeachaigh cúrsaí in áiféis de bheagán i dtreo dheireadh an leabhair agus go raibh nóiméidíní beaga ann nár chreid mé go huile is go hiomlán go bhféadfadh an méid a bhí ar an bpáipéar romham tarlú. Ach níor bhain na nóiméidíní beaga sin den taitneamh a bhain mé as an leabhar trí chéile.
Anois agus an dara cló déanta ar Madame Lazare, molaim do Ghael ar bith nach bhfuil sé léite acu cuairt a thabhairt ar an siopa leabhar is gaire dó go beo nó é a fháil ó shuíomh Barzaz anseo ar €15.95.
