Tá deireadh tagtha le Bliain na Gaeilge agus bliain mhór léitheoireachta do NÓS a bhí ann. Mar a tuairiscíodh ar an iris inné, tháinig méadú as cuimse ar líon na léitheoirí in 2018 agus tá súil againn gur thaitin an t-ábhar a cuireadh ar fáil, idir ailt, fhíseáin, chartúin, phodchraoltaí agus eile libh ar fad.
Seo thíos, tá liosta de na míreanna is mó a osclaíodh ar NÓS i gcaitheamh na bliana seo caite, agus ábhar ann ó sheanchairde na hirise, ar nós Eoin P Uí Mhurchú; tá ceol ó leithéidí KNEECAP agus Mhéabh Ní Bheaglaoich; tá seacht gcartún le Ciaraíoch; agus tá ábhar idir throm agus éadrom a chorraigh ár léitheoirí chun gáire nó chun caointe.
Seo an chéad chartún ónár gcartúnaí iontach Ciaraíoch, a thosaigh ag tarraingt dúinn in 2018. Bíonn idir shúgradh agus dáiríre ag Ciaraíoch sna cartúin a chuireann sí amach cúpla uair sa mí agus dírítear go scigiúil sa cheann seo ar an neamhaird a dhéantar go minic ar cheann de na tréithe is Gaelaí dá bhfuil ann sa nGaeilge.
29. Nuair a labhair Dolores O’Riordan Gaeilge ar stáisiún teilifíse Ceanadach
Baineadh siar as saol an cheoil ag tús 2018 nuair a bhásaigh an t-amhránaí cáiliúil Dolores O’Riordan in London. Ar ndóigh, cainteoir Gaeilge a bhí sa Ríordánach agus thaitin an físeán YouTube di ag labhairt i nGaeilge a scaipeadh ar NÓS go mór libh mí Eanáir.
28 5 Ban Ghaeltachta nár chuala tú fúthu
Cheiliúr muid Lá Idirnáisiúnta na mBan Tuaithe i mí Dheireadh Fómhair le halt speisialta faoi mhná Gaeltachta a rinne beart ar son a muintire féin, ar son a gcultúir nó ar son an chine daonna.
27. Dhá dhuais buaite ag KNEECAP ag Gradaim NÓS 2018
Agus muid ag réiteach do Ghradaim Cheoil NÓS 2019, is deas breathnú siar ar bhuaiteoirí móra na bliana seo caite, KNEECAP. Thug buachaillí Bhéal Feirste na gradaim ‘Físeán na Bliana’ agus ‘Nuíosach na Bliana’ le in The Sugar Club anuraidh, agus beidh muid ag súil le hoíche mhór cheoil ann arís an tseachtain seo chugainn.
26. ‘WANTED – as a dteanga féin a labhairt’
Cartún le Ciaraíoch a rinne ceap magaidh de thráchtaire a mhaígh gur ‘sceimhlitheoirí cultúir’ a bhí i gcainteoirí Gaeilge an samhradh seo caite.
25. ‘Sé an trua nach bhfuil níos mó leabhra Gaeilge ann’
Rinne lucht stiúrtha Cois Life an cinneadh deacair deireadh a chuir leis an gcomhlacht foilsitheoireachta Gaeilge i mí Iúil agus chaoin Ciaraíoch a dheireadh leis an gcartún seo.
Tá NÓS ar an bhfód le deich mbliana anuas, agus tá fáil ar líne anois ar go leor de na seanailt a d’fhoilsigh muid ar an leagan clóite. Tá an t-alt seo a scríobh Eoin P Ó Murchú in 2013 ar cheann de na hailt sin a tháinig chun solais arís in 2018!
23. Cén fáth nach bhfuil tusa ag caitheamh an Phoipín
Bíonn ceist an Phoipín ina scéal mór sa mBreatain bliain i ndiaidh bliana, agus le tamall de bhlianta anuas tá sí ag éirí conspóideach in Éirinn arís agus comóradh á dhéanamh le ceithre bliana anuas ar an gCogadh Mór. Leag Ciaraíoch a méar ar chroí na ceiste in Éirinn sa gcartún cliste seo.
22. Na 30 Leabhar Gaeilge is fearr leis na Gaeil
Alt cartlainne eile ó pheann Eoin P Uí Mhurchú, a foilsíodh den chéad uair in 2017, ina phléitear na leabhair is mó a thaitníonn le cainteoirí Gaeilge. Scaip foireann NÓS ceist ar phobal an idirlín in 2017 faoi na trí leabhar Gaeilge is mó a thaitin leo. Seo torthaí an tsuirbhé sin!
21. Is mór an mhaith gur caitheadh péint dhearg ar an Tin Tan
Bhí an t-alt seo ar cheann de na hailt is conspóidí a foilsíodh in 2018 agus go leor plé ar na meáin shóisialta agus na meáin thraidisiúnta cothaithe aige. Thug eagarthóir na hirise seo, Maitiú Ó Coimín, a thuairim phearsanta ar eachtra a bhain den Haunting Soldier a cuireadh ina sheasamh i bhFaiche Stiabhna mí na Samhna.
20. ‘Grá Domhain ag Saoirse Ronan don Ghaeilge’
Chuala na míle dalta scoile an Ghaeilge á labhairt ag Saoirse Ronan agus Macklemore i mbliana nuair a eisíodh an dlúthdhiosca CEOL 2018. Chuir an bheirt réaltaí móra fáilte roimh an éisteoir ar an albam nua le “haitheasc cumhachtach faoin nGaeilge”. Dúirt Saoirse go bhfuil “grá domhain” aici don Ghaeilge agus “ríméad” uirthi go bhfuil a glór le cloisteáil ar an albam nua.
Bhí an ‘preabchaifé’ Pota lonnaithe i gcathair Chorcaí ar feadh cúpla seachtain an samhradh seo agus rath mór ar an mbia a fásadh agus a réitíodh go háitiúil ann.
D’eisigh Gráinne Holland s’againne a dara halbam Gaelré in 2015 agus bhí tóir go fóill ar an amhrán cumhachtach seo uaidh go fóill in 2018.
17. An bhfuil aibítir na Gaeilge ar eolas agat? Seo í!
San fhíseán seo tá fuaimniú na litreacha in aibítir na Gaeilge, mar atá leagtha amach in ‘Graiméar Gaeilge na mBráithre Críostaí’ (An Gúm, 1999) agus ‘Learning Irish’ (Yale University Press, 1995).
16. “Tá mé iontach buíoch gurbh eisean mo dhaidí” — Físeán in ómós Harry Holland
Insíonn an físeán seo scéal Mhéibhe Holland, bean ó Bhéal Feirste a d’oscail siopa a hathar, Harry’s Torthaí agus Glasraí, in athuair, coicís i ndiaidh a bháis tragóidigh in 2007.
15. Bandiúc Chonnacht – Cartún le Ciaraíoch
Tuairiscíodh mí Aibreáin go raibh Banríon Shasana ag cuimhneamh ‘Bandiúc Chonnacht’ a thabhairt ar Meghan agus ní mó ná sásta a bhí Méabh Chonnacht!
Foilseofar an chuid eile den liosta seo amárach.
