Tá Lá Idirnáisiúnta na Máthairtheangacha á cheiliúradh ar fud an domhain inniu agus aird á tarraingt ag na Náisiúin Aontaithe ar an ról a bhíonn ag an éagsúlacht teangacha agus an ilteangachas i gcothú na síochána agus na hinbhuanaitheachta.
Cuireadh tús le Lá Idirnáisiúnta na Máthairtheangacha beagnach scór blianta ó shin agus é mar aidhm ag UNESCO an éagsúlacht teanga a chothú agus an t-oideachas i dteangacha dúchais a chur chun cinn.
Tá béim ar leith á cur i mbliana ag UNESCO ar thábhacht cearta teanga agus an eagraíocht ag ceiliúradh 70 bliain ó fógraíodh Dearbhú Uilechoiteann Chearta an Duine, cáipéis ina ndearbhaítear go sonrach nach féidir aon leithcheal ná idirdhealú a dhéanamh de réir teanga.
Dúirt Audrey Azoulay, Ard-Stiúrthóir UNESCO go bhfuil “i bhfad níos mó i gceist le teanga ná modh cumarsáide” agus gurb “ionann é agus an daonnacht”.
“Tá ár luachanna, ár gcreideamh agus ár bhféiniúlacht leabaithe inár dteanga. Is tríd an teanga a chuireann muid ár n-eispéireas, ár dtraidisiúin agus ár bhfios in iúl. Is léiriú dobhréagnaithe ar ár saibhreas samhlaíochta agus ar ár saol í an éagsúlacht teanga,” a dúirt sí.
Dúirt sí freisin go bhfuil tábhacht ar leith ag baint le máthairtheangacha, ó múnlaítear meon na n-óg ina máthairtheanga agus gur uirlis iad le pobal a chruthú go háitiúil agus go hidirnáisiúnta.
“Mar sin, tacaíonn UNESCO le polasaithe logánta teanga, go háirithe i dtíortha ilteangacha a chuireann máthairtheangacha agus teangacha dúchais chun cinn. Moltar na teangacha seo a úsáid sa bhunscolaíocht, mar is sa teanga dhúchais is fearr a fhoghlaimíonn páistí. Moltar go n-úsáidfí teangacha dúchais in áiteanna poiblí, go mór mór ar an Idirlíon, áit ar cheart gnáthrud a dhéanamh den ilteangachas.
“Ba cheart do gach uile dhuine, beag beann ar a phríomhtheanga, a bheith in ann teacht ar acmhainní sa chibearspás agus pobail chainte agus chomhrá a thógáil. Tá sé seo ar cheann de na dúshláin mhóra atá roimh an bhforbairt inbhuanaithe agus tá sé ag croí Chlár Oibre 2030 na Náisiún Aontaithe,” a dúirt Audrey.
Meastar go bhfaigheann teanga amháin bás gach coicís agus maíonn UNESCO go n-éagann cuid de stair an chine daonna agus dár n-oidhreacht chultúir leo.
Tá Pop Up Gaeltacht speisialta eagraithe i gcomhar le Féile na Máthairtheangacha, féile a bheidh á reáchtáil den chéad uair i mBaile Átha Cliath an deireadh seachtaine seo. Beidh an Pop Up speisialta ar siúl dhá lá i ndiaidh an ghnáth-Pop Up míosúil, Dé Sathairn, in Outhouse ar Shráid Chéipil i mBaile Átha Cliath.
Beidh imeachtaí eile ar siúl i dteangacha eile, an Béarla, an Ghearmáinis, teangacha na hAfraice agus na hÁise agus teangacha nach iad, ar feadh an lae in Outhouse.
