Céard é ‘Focal Gaeilge na Bliana 2022’ dar leatsa? Tá muid ag iarraidh ar léitheoirí NÓS a vóta a chaitheamh don fhocal Gaeilge is mó in 2022 as an liosta atá curtha le chéile ag an Ollamh Kevin Scannell in Ollscoil Missouri dúinn.
Rinne Kevin anailís ar fhocail a tháinig chun cinn go mór sa phlé ar líne i gcaitheamh na bliana agus tá na deich bhfocal is mó a d’aimsigh sé bailithe anseo againn le cur faoi bhráid léitheoirí NÓS.
Is iad na deich bhfocal atá ar an liosta: frithionsaí, conbhua, Foclach, dúrthóireacht baochta, tailidimíd, meanapás, fliú éanúil, lánstádas, puiteachaí, agus Úcráin.
Mar is léir ón liosta, ní focail nuachumtha ná nuacheaptha iad na focail seo ach na focail is mó a bhí i mbéal an phobail ar na meáin shóisialta agus ar na meáin thraidisiúnta scríofa den chéad uair i mbliana.
Baineann trí fhocal ar an liosta leis an gcogadh san Úcráin a tosaíodh i mí Feabhra na bliana seo: ‘frithionsaí’, ‘Úcráin’, agus ‘conbhua’. Tá an focal ‘puiteachaí’ ar an liosta mar gheall ar an gcaint uilig a rinne muintir Inis Meáin ar na sméara dubha agus Féile na bPuiteachaí á reáchtáil acu, i measc rudaí eile.
Baineann dhá fhocal le cláracha teilifíse a craoladh ar TG4 agus ar RTÉ – ‘tailidimíd’ agus ‘meanapás’. Bhí an ‘fliú éanúil’ go mór i mbéal an phobail, go mór mór i bpobail chósta ar fud na hÉireann agus an galar ag marú na gcéadta éan. As scéal nuachta eile a tháinig ‘lánstádas’ chun cinn agus an dea-scéala ann ag tús na bliana go raibh stádas iomlán ag an nGaeilge mar theanga de chuid an Aontais Eorpaigh.
Ar ndóigh, focal as an nua é ‘Foclach’ – teideal an chluiche mhóir focal a chuaigh i bhfeidhm go mór ar lucht labhartha na Gaeilge sa chéad ráithe den bhliain agus atá fós á imirt ag go leor daoine.
An ‘focal’ is aistí ar an liosta gan aon agó ná ‘dúrthóireacht baochta’ – téarma a bhí le feiceáil ar chomhartha bóthair i Mionlach i nGaeltacht Oirthear na Gaillimhe. Ba é Cathal Seoighe a tharraing aird ar an gcomhartha ar dtús agus bhí siar is aniar ann leis an údarás áitiúil faoin nGaeilge aisteach a bhí le feiceáil air go dti gur cuireadh an scéal ina cheart cúpla seachtain ó shin.
“Toisc go bhfuil mórán staitisticí úsáide agam ó na meáin shóisialta, blaganna, Tuairisc.ie, NÓS, agus araile, ní raibh sé ródheacair anailís a dhéanamh ar na focail leis an méadú is mó úsáide in 2022 a phiocadh amach. Tá na sonraí sin ar fáil go poiblí ón suíomh Treochtaí a sheol mé in 2019,” a dúirt Kevin Scannell le NÓS agus an liosta focal á chur le chéile aige.
Tá an deis anois ag léitheoirí NÓS an focal is fearr leo as liosta Kevin a roghnú ar na pobalbhreitheanna atá á reáchtáil againn ar Instagram, Facebook, agus Twitter. Caith do vóta!
