Is minic a mhaítear gur teanga mharbh í an Ghaeilge nach bhfuil in ann dul i ngleic le coincheapa na haoise seo agus nach bhfuil téarmaíocht, nathanna ná focail inti a fheileann do shaol an lae inniu. Tá a fhios againne Gaeil nach fíor do na ráitis aineolacha sin, ach tá fianaise nua curtha ar fáil ag an Ollamh Kevin Scannell ó Ollscoil Missouri a chruthaíonn beocht agus bríomhaireacht na Gaeilge le dhá scór bliain anuas.
D’fhoilsigh Kevin liosta de na focail is coitianta i gcorpas mór idirlín atá aige, ina bhfuil ábhar ó na meáin shóisialta agus cáipéisí Gaeilge a foilsíodh ar líne, nach bhfuil ar fáil i Foclóir Gaeilge-Béarla. Is é foclóir seo Uí Dhónaill an foclóir Gaeilge-Béarla is údarásaí atá ann go fóill cé gur in 1977 a chéadfhoilsíodh é.
Níorbh ann do na coincheapa atá i gceist le formhór na bhfocal sin nuair a chuir Niall Ó Dónaill a fhoclóir le chéile, leithéidí ‘ríomhphost’, ‘idirlíon’, ‘podchraoladh’ agus ‘blag’, ach tá focail eile ar an liosta arbh ann don choincheap ach a raibh bealach eile ann lena rá.
Ar ndóigh bhí ‘láithreoirí’ raidió agus teilifíse ann, agus iad ag craoladh i nGaeilge ó bunaíodh 2RN in 1926, ach ní raibh ainmfhocal ar leith ann don choincheap go dtí le deireanas. Roimhe sin, ba é a deirtí ná ‘X a chuir i láthair’ nó ‘Y’ a chuirfidh i láthair’, in áit ‘X a bheidh ina láithreoir’ nó ‘Y an láithreoir a bheidh ann’. Is iomaí ‘ról’ a bhí ag aisteoirí na Taibhdheirce ó bunaíodh Amharclann Náisiúnta na Gaeilge in 1928, agus ag na complachtaí Gaelacha ar fud na tíre roimhe sin agus ina dhiaidh ach is ‘páirt’ a bhí ag aisteoirí an chéid seo caite seachas ‘róil’.
Ar an liosta iomlán 60 focal a chuir Kevin ar fáil do NÓS, tá téarmaí go leor a bhaineann le ré an idirlín — tvuít, íoslódáil, leathanbhanda, r-phost, amlíne, agus idirghníomhach. Tá téarmaí eile a léiríonn an borradh mór faoi chomhfhocail atá ar siúl anois féin sa nGaeilge, agus leithéidí ‘spriocdháta’, ‘aoisghrúpa’, ‘buaicphointe’, ‘bogearra’, agus ‘scoilbhliain’ anois ann áit a mbíodh an múnla ‘dáta sprice’, ‘grúpa aoise’, ‘bliain scoile’ agus araile coitianta.
Ba ag éisteacht le ‘vinil’ a bhí Niall Ó Dónaill, focal atá aige ina fhoclóir, agus an saothar mór á chur i dtoll a chéile aige, ní foláir, mar níl caint ar an ‘dlúthdhiosca’ féin ann.
Cé go bhfuil roinnt téarma nuachumtha — ‘nuachumtha’ féin ina measc — ar an liosta, tá forbairt teanga le feiceáil ann freisin agus focail ‘nua’ a bunaíodh ar fhocail seanbhunaithe ann go. fairsing. As ‘ceannródaí’ tá ‘ceannródaíoch’, as ‘feachtas tá ‘feachtasaíocht’, agus as ‘comhghuaillí’ tá ‘comhghuaillíocht’. Tá corpas mór millteach curtha le chéile ag Kevin Scannell d’fhoclóirí, ailt, leabhair, nuachtáin, irisí agus eile agus is air sin a tá an liosta seo bunaithe. Tá beagnach gach focal Gaeilge a scríobhadh in áit phoiblí ar líne sa gcorpas seo agus is féidir go leor staitisticí agus fíricí a bhaint as. Tá gach focal ón liosta ar an alt seo le fáil i bhfoclóirí comhaimseartha ar nós Téarma.ie agus Foclóir.ie. Foilseofar amárach ar NÓS liosta focal eile nach bhfuil ar fáil in aon fhoclóir ach atá á n-úsáid go rialta ar líne.
