Bhain gach uile fhocal ar an liosta de 23 focal a raibh borradh fúthu le linn na bliana 2020 leis an víreas corónach, de réir taighde atá déanta ag an Ollamh Kevin Scannell in Ollscoil St Louis i Meiriceá.
Bhí Kevin, a bhfuil cáil mhór air as a chuid taighde faoi úsáid na Gaeilge ar líne, ag breathnú ar na staitisticí a bhailigh sé i gcaitheamh na bliana inniu agus d’fhógair sé ar Twitter go raibh baint ag gach uile fhocal ar liosta na bhfocal is mó a raibh borradh úsáide fúthu i mbliana leis an bpaindéim.
An focal ‘coróinvíreas’ féin a bhí ar bharr an liosta ar fad, agus ‘paindéim’ agus ‘dianghlasáil’ sa dara agus sa tríú háit. Ar na focail eile a bhí ar an liosta de 23 focal a d’fhoilsigh Kevin inniu bhí: ‘gartheagmháil’, ‘díchuibhrithe’, ‘féinleithlisiú’, ‘féinaonrú’, ‘aerálaí’, ‘coraintín’, ‘díghalrán’, ‘cianobair’, ‘ráig’, ‘víreas’, ‘clútharú’, ‘dianchúram’, ‘aonarú’, ‘tolgtha’, olltástáil’, ‘víreolaí’, ‘cianfhoghlaim’, ‘siomptóim’, ‘diansrianta’, agus ‘mascanna’.
Ar ndóigh bhí cuid de na focail seo ar fáil i gcorpas na Gaeilge agus sna foclóirí móra sular bhuail an phaindéim an tír seo, ach is focail nuachumtha cuid mhór acu freisin – leithéidí ‘féinleithlisiú’, ‘féinaonrú’ agus ‘clútharú’ – focail a cumadh le cur síos a dhéanamh ar chuid de na ‘diansrianta’ a tugadh isteach den chéad uair i mí an Mhárta.
Is ar éigean a thuigfí an téarmaíocht sin bliain ó shin, ach tar éis beagnach naoi mí de shrianta agus tuairisciú síoraí ar na meáin shóisialta agus na meáin thraidisiúnta tá na focail ‘nua’ seo fréamhaithe in intinn an phobail.
Tá athruithe beaga tagtha ar liosta seo na bhfocal ó chaith Kevin súil air den chéad uair i mí Aibreáin. Mar a tuairiscíodh ar NÓS an uair sin, bhí ‘eipidéimeolaíoch’ i meac na ndeich bhfocal is mó a raibh borradh fúthu, ach níl rian de anois ar mhórliosta na 23 focal atá foilsithe inniu aige.
Is féidir uirlis atá ag Kevin ar a shuíomh pearsanta, Cadhan.com, a úsáid le treochtaí na bhfocal seo thuas a fheiceáil.
