Is é ‘grma’ an giorrúchán Gaeilge is mó úsáid i measc cainteoirí Gaeilge ar Twitter, de réir eolas a chuir an tOllamh Kevin Scannell ó Ollscoil Saint Louis in Missouri ar fáil do NÓS. Tá anailís déanta ag Kevin ar an liosta giorrúchán a sholáthair Eoin P Ó Murchú do NÓS níos túisce an tseachtain seo agus minicíocht na ngiorrúchán i gcaint na ndaoine ar líne le feiceáil go soiléir ann.
Is léir ón liosta go mbíonn réalta RTÉ Raidió na Gaeltachta Máirtín Tom Sheáinín go mór i mbéal an phobail Gaeilge ar Twitter agus an leasainm ‘MTS’ sa séú háit ar liosta na ngiorrúchán is coitianta.
Tá sé deacair a dhéanamh amach go díreach cén uair go díreach atá giorrúchán i gceist agus cén uair atá focal i gceist i gcás roinnt mhaith samplaí – ‘CAT’ (conas atá tú?) agus ‘cat’ (an t-ainmhí), nó ‘IAD’ (in ainm Dé) agus ‘iad’ (an tríú pearsa).
Tugann Kevin “bréagdheimhneacht” ar na torthaí sin a chuireann na torthaí iomlána as a riocht. Mar sin féin is léir gur dream an-bhuíoch iad na Gaeil ar Twitter agus ‘grma/GRMA’ agus ‘grmma/GRMMA’ ar bharr an liosta. Tá an giorrúchán ‘GA’ ard i measc na dtorthaí freisin, cód a thagraíonn d’ainm na teanga féin sa gCaighdeán Idirnáisiúnta (ISO 639-1) agus don ghrúpa mór Facebook ‘Gaeilge Amháin’, spás ar líne nach mbíonn ach an Ghaeilge á labhairt ann.
Bhí dhá liosta ag Eoin P Ó Murchú ar an suíomh seo an tseachtain seo — ‘giorrúcháin aitheanta’ agus ‘giorrúcháin nua’. Bhailigh sé an t-eolas ó chainteoirí Gaeilge ar Twitter agus ar Facebook chomh maith lena chuid taighde féin ar úsáid na Gaeilge i measc daoine a bhíonn á labhairt ar na meáin shóisialta.
Níl cúig cinn de na giorrúcháin a luaigh Eoin P ar bhunachar Kevin Scannell ar chor ar bith. Is é sin le rá nár úsáideadh na giorrúcháin ‘TTGBÓDO’ (tá tú Gaelach, bail ó Dhia ort), ‘DSA’ (dorn san aer), ‘92ELM’ (ní dóigh liom), ‘LMGL’ (labhróidh muid go luath), ná ‘OATD’ (ó, a Thiarna Dhia) sách minic ar Twitter go n-áireofaí ar an liosta iad. Ní hé sin le rá nach mbíonn siad in úsáid ar ardáin eile ar nós Facebook, WhatsApp, gnáth-théacsanna, Snapchat agus tuilleadh nach iad.
Thug Kevin le fios do NÓS go bhfuil liosta eile giorrúchán aige bunaithe ar an litreoir Gaeilge ‘Gaelspell’ a d’fhorbair sé ach nach bhfuil ar an liosta sin den chuid is mó ach leaganacha giorraithe d’ainmneacha comhlachtaí agus eagraíochtaí ar nós ‘CnaG’, ‘RnaG’, ‘AMLÉ’ agus eile.
Bíonn giorrúcháin ina n-ábhar conspóide go minic agus tráchtairí áirithe ann a mhaíonn go mbaineann siad den teanga agus go n-íslítear caighdeán scríofa agus léite na n-óg go háirithe. Táthar ann freisin, áfach, a mhaíonn gur ghnáthchuid den scríbhneoireacht agus den léamh a bhí sna giorrúcháin riamh agus nach bhfuil sna giorrúcháin a fheictear ar líne go minic ach leagan na haoise seo de na nótaí imill a bhíodh á mbreacadh ag na manaigh fadó.
Tá liosta den 20 giorrúchán is coitianta i measc cainteoirí Gaeilge ar Twitter anseo:
