Fiosraíonn Méabh Ní Thuathaláin il-ghrá, rogha éagsúil saoil atá ag dul i bhfeidhm ar dhaoine anseo in Éirinn a chreideann gur féidir bheith i ngrá le níos mó ná leannán amháin ag an aon am amháin…
Má bhreathnaíonn tú ar fud na cruinne, tá líon na bpobal a chleachtaíonn polagamas níos mó ná an líon a roghnaíonn an monagamas mar ghnáth-chleachtas caidrimh.
In Éirinn na linne seo is é an monagamas an nós is coitianta ar ndóigh ach ní amhlaidh a bhí i gcónaí.
Sa Cháin Lánamna, sean-tráchtas dlí ó na meánaoiseanna a dhírigh ar phósadh agus ar cholscaradh, tugadh tús áite don phríomhleannán, an ‘Cétmuinter’, i gcomparáid leis an ‘Ben Aititen’, (bean an aitheantais) a raibh stádas tánaisteach aici sa phósadh.
Thagraigh Caesar do dhream Ceilteach in Albain ar pholandraigh iad, a chiallaigh go raibh mná ábalta níos mó ná fear céile amháin a bheith acu.
Mar sin, ní rud nua é go mbeadh duine i gcaidreamh le níos mó ná duine amháin ag aon am amháin.
Agus sin go díreach atá i gceist leis an chleachtas reatha il-leannánachta (polyamory), gluaiseacht ghrá a d’eascair sna Stáit Aontaithe le linn na seascaidí agus tá ag fás anseo in Éirinn sa lá inniu.
“Is le casadh an chéid agus teacht an idirlín a cuireadh dlús leis an ghluaiseacht,” arsa an Dr. Meg Barker, léachtóir sinsearach le Síceolaíocht i Londain agus údar an leabhair Rewriting the Rules a cheistíonn na rialacha a bhaineann le caidrimh.
“Ardán a bhí san idirlíon a thug deis do dhaoine ionannú le pobal il-leannánach (polyamorous), daoine a bhí ag cuartú rogha inmharthana eile seachas monagamas.”
Spéisiúil go leor, bhí Bernie agus Tom, beirt mheánaosta atá ag cur fúthu in iarthar na hÉireann, i gcaidrimh il-leannánacha anseo siar sna 80í i bhfad sular thuig siad go raibh gluaiseacht ann agus sula raibh an téarma ‘il-leannán’ nó ‘il-leannánacht’ ar a dtoil acu.
Tá siad beirt i gcaidreamh le chéile agus tá leannáin eile acu nach bhfuil aon bhaint acu lena chéile.
Amanna tá sé deacair idirdhealú a dhéanamh idir caidreamh oscailte agus caidreamh il-leannánachta ach tá difear sa mhéid is go mbíonn an té a théann i dtreo il-leannánachta ag cuartú caidreamh ‘iomlán’, ‘suntasach’ agus ‘fadtéarmach’, mar a mhínigh Bernie, agus ní bhaineann sé le caidreamh gnéasach amháin.
“Dhá bhliain i ndiaidh dom pósadh bhí mé iontach míshuaimhneach,” arsa Bernie.
“Bhí mé i ngrá le m’fhear céile ach bhí a fhios agam nach raibh caidreamh monagamach uaim fad mo shaoil.
“Is uallach ollmhór é go mbeadh duine amháin ag brath ar dhuine eile don uile ní, agus is brú ollmhór é ar chaidreamh beirte.”
Go praiticiúil cad é mar a oibríonn sé?
Tá rialacha follasacha daingne ag roinnt daoine a chleachtaíonn il-ghrá agus tá roinnt eile níos solúbtha.
Seans go mbeadh gach duine sa ‘chiorcal’ il-leannánach i gcaidreamh le chéile (ina gcónaí san aon teach amháin mar shampla), nó thiocfadh dó go mbeadh ‘triad’ i gceist agus go mbeadh triúr i gcaidreamh le chéile.
Tá socrú eile ann (a thagann leis an socrú atá ag Bernie agus Tom) a thiteann faoin teideal ‘V’, ina mbeadh níos mó ná leannán amháin ag duine ach nach gá go mbeadh aon bhaint ag na leannáin éagsúla le chéile.
“Seans go mbeadh ceathrar san aon leaba amháin gach oíche, seans go mbeadh seomraí éagsúla sa teach agus go mbeadh daoine ag bogadh ó sheomra go seomra agus ag feidhmiú le córas róta,” arsa Barker.
“Déantar bainistiú go praiticiúil ar an chaidreamh le rialacha agus cumarsáid oscailte.
“Ní sin le rá nach mbíonn fadhbanna ann, bíonn fadhbanna i ngach caidreamh.
“Tá deacrachtaí ag baint le bheith singil, tá deacrachtaí eile a bhaineann le bheith monagamach agus más il-leannán tú, beidh deacrachtaí ansin chomh maith,” arsa Barker.
Nuair atá níos mó ná páiste amháin ag daoine glacann muid leis go bhfuil grá go leor ann do gach páiste, glacann muid leis gur féidir cairdeas a fhorbairt le níos mó ná cara amháin, mar sin an féidir an cur chuige sin a úsáid i gcás caidreamh rómánsúil?
‘Éad’ in aghaidh ‘Am’
Síleann daoine gurb é éad an chuid is deacra de chaidreamh il-leannánach ach i ndáiríre is minice a thuairiscítear gur bainistiú ama an rud is mó a chothaíonn trioblóid.
Tá féilire Google ar féidir a roinnt ina chuidiú mór ag an té a chleachtaíonn il-ghrá, deirtear.
Aontaíonn Bernie leis an mhéid sin.
Is máthair beirte í agus seanmháthair triúir agus oibríonn sí sna meáin.
Cé go bhfuil sí den bharúil nach bhfuil srian ar bith ar ghrá, aithníonn sí go bhfuil srian ar an oiread ama a chaitheann sí lena leannáin.
Ach ní drochrud é seo dar leis an bheirt acu, a chreideann go mbíonn an t-am a chaitear i gcuideachta na leannán níos fiúntaí de bharr na teorann ama.
Creideann Tom, fear a chaith seal i gcaidreamh monagamach agus atá anois i gcaidreamh il-ghrá, go gcuireann sé “níos mó fuinnimh” isteach sna caidrimh il-leannánacha agus go mbaineann sé féin agus a leannáin “níos mó tairbhe” as an am a chaitheann siad le chéile.
Tréith dhainséarach d’aon chaidreamh is é an t-éad agus shílfeá go mbeadh sé ina dhiabhal ceart agus tú ag roinnt leannán.
Mothaíonn Tom nach bhfuil fadhb ag daoine a théann isteach i gcaidrimh il-leannánacha maidir le héad – dá mbeadh, ní bheadh siad oscailte den chineál sin caidrimh sa chéad áit.
Tá dearcadh éagsúil ag Bernie.
“Sílim go mbíonn éad ann má ghéilleann tú dó,” ar sise.
“Caithfidh tú a bheith oscailte, ionraic agus soiléir, agus aon drochiompar ionat féin a aithint agus a cheistiú nuair a thagann sé chun solais.
“Is aistear pearsanta é caidreamh il-leannánach chomh maith le haon rud eile, caithfear imscrúdú a dhéanamh ar na mothúcháin atá agat agus ceist a chur ort féin ‘Cén fáth a bhfuil éad orm?’
“Má tú ar do shuaimhneas ionat féin ní ceart go mbeadh éad ann in aon chor.”
Teaghlach i gcaidreamh il-leannánach
Dá bhfiafrófá den té ar an tsráid faoi chaidreamh il-leannánach a bheith ina bhunús maith chun páistí a thógáil, déarfainn nach bhfaighfeá freagra dearfach.
“Tá na ceisteanna céanna á gcur orthu siúd i gcaidreamh il-leannánach is a cuireadh ar dhaoine i gcaidreamh comhghnéis 10 mbliana ó shin,” arsa an síceolaí Meg Barker.
“An gcuireann sé mearbhall ar pháistí nó an gcothaíonn sé deacrachtaí dóibh beirt mháthar nó beirt athar a bheith acu?
“Tá an taighde ag léiriú nach mbíonn fadhbanna sa bhreis ag páistí ó chúlraí comhghnéis i gcomparáid le páistí ó chúlraí níos traidisiúnta agus déarfainn go mbeadh caidrimh il-leannánacha ag teacht leis an mhéid sin.”
Shílfeá nach mbeadh go leor ama ag na tuismitheoirí na caidrimh fhásta a choinneáil ag gabháil agus aire a thabhairt do pháistí ach maíonn Baker gur minic breis ama ag na tuismitheoirí mar gheall go bhfuil níos mó daoine fásta ann, rud a thagann níos giorra do mhúnla an teaghlaigh shínte.
“Cosúil le rud ar bith, braitheann sé ar na daoine atá i gceist. Thiocfadh dó gur bealach maith é le páistí a thógáil nó seans go mbeadh a mhalairt fíor, ach níl aon fháth ann go mbeadh daoine amhrasach,” arsa Barker.
Leithcheal
Ceann de na fadhbanna is mó a bhíonn ag teaghlaigh il-leannánacha ná fulaingt le haighneas ón phobal lasmuigh.
Ní haon iontas é.
Téann il-leannáin in aghaidh dhearcadh an phobail i gcoitinne agus is minic a dhéantar imeallú ar an té atá éagsúil.
Is comhartha é “an t-aisfhreagra millteanach’ a d’fhulaing Bernie san obair ar an aighneas sin agus a fhágann í míshuaimhneach maidir lena sloinne a chur i láthair san fhoilseachán seo.
Ceist ama atá ann dar le Barker.
De réir mar a bhíonn níos mó éilimh ar chaidrimh il-leannánacha, ardaítear spéis agus laghdaítear an leithcheal.
Il-leannánacht: múnla caidrimh na todhchaí?
“Ní hea,” arsa Meg le gáire.
“Níl aon chur chuige amháin ann a bheadh fóirsteanach don todhchaí.
“Caithfidh daoine teacht ar an mhúnla is fearr dóibh féin.
“Faoi láthair tá rialacha daingne a bhaineann le monagamas agus bheinn ag iarraidh a chur ina luí ar dhaoine nach é sin an t-aon rogha agus gur féidir athbhreithniú a dhéanamh ar na rialacha.”
Creideann Tom go bhfuil féidearthachtaí san il-ghrá chun cur i gcoinne an mhíshuaimhnis a mhothaíonn daoine i gcaidrimh mhonagamacha fhadtéarmacha.
“Is léir ón oiread tóra a bhíonn ar na suíomhanna cleamhnais go bhfuil go leor daoine ag cuartú rud éigin eile agus gné eile a tharraingt isteach ina gcaidreamh.
“Ach ní hionann sin is a rá go bhfuil siad ag iarraidh deireadh a chur leis an chaidreamh atá acu.”
Cosúil le gach ní eile, níor tháinig an dlí chomh fada leis na hathruithe atá ag tarlú sa tsochaí go fóill.
Is fadhb í seo don mhionlach il-leannánach agus táthar ag éileamh cearta dá réir.
Tá tuilleamh eolais faoin ghluaiseacht il-leannánachta in Éirinn le fáil ar Polyamory Ireland.