Is áit í cathair órga Split a théann i gcoinne aon réamhbharúlacha a bheadh agat faoi Oirthear na hEorpa. Suite ar an Muir Aidriad dhrithleach, tá beocht gheal bhríomhar i bhféitheacha na cathrach seo. Is é Pálás Diolcetian a sheasann i gcroílár, ollstruchtúr Rómhánach atá athraithe ó bhonn le bheith mar chroí an tsaoil laethúil inniu. Cé go mothaíonn an daingean ársa mar thuras siar sa stair, timpeallaítear turasóirí i gcónaí le fuinneamh an tsaoil chomhaimseartha.
Is croí an pháláis é an Peristyle, cearnóg mhaorga crioslaithe le colúin Chorantacha. Os cionn na cearnóige, bíonn cloigtheach taibhseach Ardeaglais Naomh Domnius ag faire ar an rírá thíos. Ar an mbealach, soláthraíonn aitriam cruinn oscailte, an Vestibule, codarsnacht álainn idir an spéir ghorm agus an chloch órga. Is iarsma sainiúil d’oidhreacht iomadúil Split é dealbh ollmhór den Easpag Grgur Ninski cúpla sráid ó thuaidh.
Ar thitim na hoíche, bíonn clós ársa na cathrach ina shampla iontach d’ailtireacht na Rómhánach. Ag an am céanna, is ball móréilimh teacht le chéile é. Líontar an oíche le ceol bhinn agus cabaireacht ghealgháireach. Meascann aer bogthe Meánmhuirí le gáire agus ceol beo faoi sciath chosanta an daingin ollmhóir seo. Bhí mo chearnóg áitiúil, Narodni Trg, cairdiúil agus fáilteach mar an gcéanna gach oíche shéimh.
In ainneoin a staire Rómhánaí, gné amháin de Split a chuaigh i gcion orm ná nua-aimsearthacht agus íostachas na n-óstán agus na mbialann. Is beár fíona faiseanta é Bokeria Kitchen le gné bhalla ar ar crochadh buidéil Aperol agus Campari. De rogha air sin, tá Pomo D’Oro Gastrobar thar cionn maidir leis an bhfoirm ealaíne píotsa. Ar cuairt ar an Bokeria Kitchen ar a thuras deireanach chun na Cróite, rinne Anthony Bourdain cur síos ar an tír mar “an chéad scéal mór eile”.
Tugann breo teolaí chloch an pháláis atmaisféar tarraingteach don chathair. Cuirtear leis an gcomhthimpeallacht seo leis an réimse féiltiúil puimcíní agus maisiúcháin Oíche Shamhna an t-am seo bliana. Cúpla céim thar seanteach Sigmund Freud, síneann promanáid Riva feadh an Aidriadaigh lena pailmeacha coimhthíocha agus a siopaí. Ceantar sóisialta na cathrach é Riva, áit a gcruinníonn daoine áitiúla le chéile gach lá chun a scíth a ligean le caife láidir dubh.
Tugann leoithne farraige suaimhneas d’imeall an uisce bheoga. Ar an mbealach siúil, ceiliúrtar laochra Oilimpeacha as Split le plátaí, ag cuimsiú daoine idir Goran Ivanišević agus na peileadóirí a bhuaigh bonn óir sna Cluichí 1960. Go luath sa tráthnóna, éiríonn an phromanáid bríomhar agus atmaisféarach agus tosaíonn sluaite spleodracha ag cruinniú le chéile.
Níl an baile meánaoiseach Trogir ach turas gearr ó Split. Is leagan níos lú a chomharsan é – baile leis an dúrud staire ina shráideanna caola. Tá cáil ar Trogir mar gheall ar a ailtireacht Rómhánach agus Gotach a bhfuil bail mhaith uirthi fós. Tairgeann a thaobhshráideanna casta agus a chearnóga áille léargas ar scéal na Cróite. Bhain mé taitneamh as bricfeasta suaimhneach gach maidin i gclós síochánta Óstán Bifora Heritage faoi scáth ballach na gcrann pomagránaití.
Le déanaí, tá aird tagtha ar an mbaile mar gheall ar cheann de na páirceanna peile is neamhgnáiche ar domhan. Tá staid HNK Trogir suite ar imeall an uisce le pailmeacha ar thaobh amháin agus fáiscthe go dlúth idir dhá dhaingean Rómhánacha. Breactar an phromanáid le tábhairní agus caiféanna mealltacha. Is áiteanna iad seo ar féidir leat sult a bhaint as féasta beadaí anglaite agus doingean Dalmátach agus tú ag féachaint ar bháid iascaireachta ag bogadaí ar an uisce ciúin. Ar thitim na hoíche, crithlonraíonn an t-uisce agus imíonn an solas oráiste as radharc taobh thiar de na báid seoil.
Turas báid gearr ar shiúl, tá clú ar oileán Brač mar gheall ar a aolchloch bhán lonrach a úsáideadh i bhfoirgnimh idir an Teach Bán agus an Pharlaimint Ungárach. Is cuan gleoite pictiúrtha é a phríomhbhaile, Supetar. Is féidir grianghraf álainn a thógáil dá dhíonta dearga, eaglais ón 18ú haois, agus pailmeacha uileláithreacha; feileann seo d’anam ealaíonta an oileáin.
Tá aithne is mó ar Brač mar gheall ar Zlatni Rat, nó an ‘Trá na hAdhairce Órga’. Seo gob suntasach a shíneann mar mhéar isteach san Aidriadach. Tagann athrú ar mhealltacht na trá leis na soilse ag claochlú; tarraingíonn a ghealdorcha snámhóirí agus grianghrafadóirí araon. Tairgeann baile Bol in aice láimhe réchúiseacht le gailearaithe ealaíne, caiféanna beaga agus sráideanna doirneoige.
Léiríonn Split, chomh maith le Trogir agus Brač, croí an chósta Dhalmátaigh – réigiún a chónascann stair, áilleacht nádúrtha, agus brí chomhaimseartha. Is cathair í Split atá beo le macallaí a scéil Rómhánaigh, agus gorm na farraige i gcónaí ag lonrú ar na gaobhair. Cuireann Trogir faoi dhraíocht thú lena mhealltacht réchúiseach agus ailtireacht mheánaoiseach. Tairgeann Brač tearmann báite ag an ngrian le tránna iontacha agus carachtar ealaíonta ar leith. Is féidir le cumasc sainiúil na dtrí láthair seo dul in iomaíocht lena chomharsana Meánmhuirí níos cáiliúla lá ar bith.
